Wetenswaardigheden

Herkomst
Goud werd rond 5000 voor Christus ontdekt en was in de oudheid al een gewild product. Uit vondsten in Germaanse graven en uitgravingen in de Nijlvallei blijkt dat men 4000 jaar geleden ook al druk bezig was met het bewerken van goud. De goudvoorraden in de Europese landen waren in de Middeleeuwen al uitgeput. Na de ontdekking van Amerika in 1492 zorgden de goudvondsten in Mexico, Peru en Brazilië ervoor dat de Spanjaarden onmetelijk rijk werden. In 1848 werden er goudvoorraden in Californië ontdekt, in 1854 in Australië, in 1880 in Zuid-Afrika en in 1896 in Klondyke aan een van de zijrivieren van de Yukon in Noord-Amerika.

Eigenschappen
Chemisch puur goud heet zuiver goud. Het is vrij van alle andere metalen zoals zilver en koper en kan worden platgewalst tot bladgoud (van ca. 1 micrometer). Zuiver goud heeft een lichtgele kleur die niet verandert aan de lucht, omdat zuiver goud geen binding aangaat met de zuurstof in de lucht. Dit is het meest flexibele metaal. Omdat het zeer zacht en buigzaam is, wordt het voor verwerking vermengd met andere metalen (gelegeerd). Door toevoeging van zilver wordt de kleur lichter, door toevoeging van koper donkerder. Goud komt voor in de kleuren geelgoud, roodgoud, witgoud, groengoud, rosé en grijsgoud.

Herkomst
In de Middeleeuwen was platina nog niet bekend. Het werd pas in 1735 ontdekt door de Spanjaarden, in de vorm van kleine korreltjes in goudafzettingen, in de rivier de Pinto in Colombia. Het grauwe metaal had een hoog smeltpunt en was dus niet erg bruikbaar bij het omsmelten. Daarom werd het platina genoemd (klein zilver), een minachtend verkleinwoord voor plata (zilver).

Eigenschappen
Platina is een zeer zwaar metaal. Het is veel lastiger smeltbaar dan goud en zilver, want het smeltpunt ligt bij 1774 °C. Platina is harder dan goud en zilver en buitengewoon taai, maar tegelijkertijd heel buigzaam. Platina gaat bij het polijsten prachtig glanzen. Door de grijswitte kleur, die door toevoeging van palladium lichter wordt, ziet het er met name in combinatie met briljanten schitterend uit.

Legeringen ontstaan door het samensmelten van twee of meer metalen. Goudsmeden werken bijna uitsluitend met legeringen. Geen van de drie edelmetalen (goud, zilver en platina) wordt puur gebruikt. Goud en zilver zijn in zuivere toestand te zacht en platina is niet wit genoeg. Ze moeten altijd geschikt worden gemaakt voor verwerking, en dat gebeurt via een legering met andere metalen.
Een goudsmid legeert goud bijvoorbeeld on het harder te maken, om – door toevoeging van gunstigere metalen als zilver en koper – de hoeveelheid metaal te vergroten en om goudproducten te kunnen maken voor betaalbare prijzen. En daarnaast om de diverse goudkleuren te krijgen.

Een briljant is een diamant die is geslepen volgens het briljantslijpsel, oftewel: met minstens 32 facetten in de kroon (de bovenkant) plus de tafel en minstens 24 facetten in het paviljoen (de onderkant). De korte naam briljant is alleen toegestaan voor diamant; alle andere edelstenen die volgens het briljantslijpsel zijn geslepen moeten altijd de naam van het mineraal bevatten (bijv. zirkoon-briljant of zirkoon in briljantslijpsel).

Bij het facetten slijpen wordt de steen omringd door een groter of kleiner aantal geometrische oppervlakken, meestal drie- of vierhoekig. Deze heten facetten (facette = vlak).

Een briljant bestaat uit een bovengedeelte en een ondergedeelte. Deze komen samen bij de rondist. Het bovengedeelte bestrijkt bij een normaal geslepen steen een derde van de totale hoogte. Bij het volledige briljantslijpsel (drievoudig) heeft het bovengedeelte 32 en het ondergedeelte 24 facetten. Dit slijpsel wordt meestal gebruikt bij stenen vanaf 1/25 karaat. Kleinere stenen van 1/16 tot 1/40 karaat krijgen een slijpsel waarbij het bovengedeelte 16 facetten krijgt en het ondergedeelte ook (tweevoudig). Nog kleinere stenen van 1/25 tot 1/300 karaat krijgen een “achtkantslijpsel”.

Een matte uitstraling is mogelijk via een zandstraler. Dit is een machine waarin de ringen continu worden gedraaid. Daarbij wordt er een straal van fijnkorrelig zand of kwarts op het oppervlak gericht, net zolang tot het mat geworden is. Hoe fijner het zand, hoe fijner de matheid, en omgekeerd.

Waar polijsten een gladgeslepen oppervlak glanzend maakt, zorgt het matteren er juist voor dat het opruwt, waardoor het een doffe en matte uitstraling krijgt. Afhankelijk van de gekozen methode is de matheid in zekere mate fijnkorrelig.

Bij de oppervlakteveredeling “ijsmat” wordt de structuur met diamantvijlen, een diamantpad of grofkorrelig schuurpapier op het sieraad aangebracht, in cirkelende bewegingen. Hierbij ontstaan zichtbare, ongestructureerde krassen. In samenspel met gepolijste oppervlakken of fonkelende edelstenen zorgt dit echter juist voor een heel bijzondere uitstraling.

Rodium is zeer corrosiebestendig en slijtvast. Helder wit rodium wordt galvanisch aangebracht als oppervlaktebehandeling om bijvoorbeeld witgouden en platinasieraden lichter te maken en om zilveren sieraden te beschermen tegen beslaan.

Hierbij zit de steen hoog en wordt hij gedragen tussen metalen pootjes (de chaton of klauw). De goudsmid maakt de chaton op basis van een kegelvormig frame. Dit wordt ingedeeld, aan de bovenkant worden de chatons uitgezaagd, van onderaf worden de punten ingevijld en aan de onderkant wordt een voetring gesoldeerd. Om de steen goede steun te geven, worden de chatons aan de binnenkant aan de bovenrand ingestoken of ingefreesd en wordt het chatondeel dat is blijven staan over de rondist van de steen gedrukt en gevijld. De chatonzetting wordt vaak gebruikt voor solitaires.

Hierbij wordt de steen in het boorgat geplaatst en wordt het metaal met een graveernaald zodanig gestuikt dat er een rand boven de steen uitkomt die de steen vastzet.

(Zie ook de kastzetting). De pavé is een doorontwikkeling van de kastzetting. Hierbij wordt er aan de buitenkant van de steen nog een glansrand toegevoegd. Stenen kunnen hierbij los of op een rij worden geplaatst.

De welving is de bolle binnen- en/of buitenvorm bij ringen. De welving aan de binnenkant is voornamelijk bedoeld voor een beter draagcomfort, doordat de ring beter over de vinger getrokken kan worden. Dat is mogelijk door de afgeronde randen.

Bij diamantgravure wordt de te graveren tekst met een diamantpunt in de ring ingekerfd, waarbij de diamantpunt het materiaal (edelmetaal) wegduwt. Bij dit type gravure is er meestal keuze tussen verschillende lettertypen en symbolen. Afbeeldingen zijn niet mogelijk.